Acyklowir działanie
- Analog guanozyny przekształcany w trifosforan
- > 3 etapowa reakcja
- > pierwsza katalizowana przez kinaze tymidynowa wirusa (UL97), a następne przez kinazy gospodarza -> aktywacja leku jedynie w zakażonych komórkach - Hamuje syntezę DNA w komórkach -> konkuruje z deoksyguanozyno-trifosforanem o miejsce aktywne na wirusowej polimerazie DNA -> hamuje ją i nieodwracalnie łączy się z nicią DNA
Acyklowir spektrum działania
- HSV 1 i 2
- VZV
Słabiej na:
- EBV
- CMV
- HHV-6
Acyklowir oporność
- Głównie u HSV i VZV
- Polega na mutacjach lub braku UL97 -> delecja kinazy tymidynowej -> najważniejszy mechanizm
- Także mutacje polimerazy DNA
Mutacja genu dla białka UL97 -> delecja kinazy tymidynowej -> oporność krzyżowa wykazują
- > przez wspólna fosforylacje:
1. Acyklowir
2. Gancyklowir
3. Walacyklowir
4. Famcyklowir
Mutacja genu dla białka UL97 -> delecja kinazy tymidynowej -> oporności krzyżowej nie wykazują
- > nie wymagają fosforylacji przez kinazę
- > wykazują aktywność wobec szczepów opornych na Acyklowir
- Foskarnet
- Cydofowir
- Tryflurydyna
Acyklowir farmakokinetyka
A) drogi podania:
- Miejscowo
- Doustnie (wchłania sie w ok. 20%)
- Dożylnie
B) Penetracja do CNS -> 50% stężenia z krwi
Acyklowir zastosowanie
- Leczenie opryszczki wargowej
- Miejscowo i ogólnie w terapii opryszczki narządów płciowych
- Doustnie w leczeniu ospy wietrznej -> najlepsze efekty do 24h od wystąpienia zmian skórnych
- Doustnie w półpaścu (do 72h od wystąpienia obj. skórnych)
- Profilaktyka HSV u pacjentow poddanych transplantacji
Dożylnie:
- Terapia zapalenie mózgu HSV
- Zakażenie HSV u noworodków
- Ciężkie zakażenia HSV zwłaszcza u chorych z upośledzeniem odporności
Acyklowir działania niepożądane
- Nieswoiste -> nudności i wymioty, biegunka, bóle głowy
- Odwracalne uszkodzenie NEREK (przy infuzjach, bo krystalizuje w cewkach)
- Zaburzenia neuro (przy infuzjach)
1) drgawki
2) drżenia mięśniowe
3) splątanie - U szczurów atrofia jąder i teratogenność, ale nie stwierdzono u ludzi
- 2 i 3 można zapobiec przez db nawodnienie pacjenta
- Miejscowe -> nie wiąże sie z żadnymi poważniejszymi działaniami
Walacyklowir działanie
- Ester L-walylowy Acyklowiru
- Szybki metabolizm w jelitach i wątrobie do Acyklowiru
- Większa biodostepność po podaniu doustnym od Acyklowiru
Walacyklowir zastosowanie
- Opryszczka narządów płciowych (świeża i nawracająca)
- Jednodniowa terapia opryszczki wargowej
- Leczenie półpaśca
- Zapobieganie zakażeniu CMV u pacjentów poddanych transplantacji
Walacyklowir działania niepożądane
- Podobne do Acyklowiru -> nieco cześciej neurologiczne:
1) zawroty i bóle głowy
2) drgawki
3) pobudzenie
4) splątanie - Cechy uszkodzenia wątroby -> wzrost poziomu aminotransferaz we krwi
Rzadziej:
- Hematologia
1) niedokrwistość
2) granulocytopenia
U pacjentow z AIDS którzy przyjmują długo:
- Dolegliwości żołądkowo- jelitowe
- Powikłania zakrzepowe spowodowane mikroangiopatia
1) zakrzepowa plamica małopłytkowa
2) HUS
Famcyklowir działanie
- > ester
1. Po doustnym podaniu przekształcany do Pencyklowiru -> który ulega potrójnej fosforylacji (pierwsza przez kinaze wirusa)
2. Hamuje podobnie do Acyklowiru polimeraze DNA
3. Ale nie wiąże sie z DNA
4. Działa słabiej niz Acyklowir na polimerazę ale uzyskuje większe stężenia i dłużej sie utrzymuje wewnątrz komórki
Famcyklowir oporność
- Krzyżowa miedzy Famcyklowirem a Acyklowirem
Famcyklowir zastosowanie
- > doustne
1. Opryszczka narządów płciowych (świeża i nawracająca)
2. Leczenie półpaśca -> skuteczność u pacjentow z upośledzeniem odporności jest podobna do Walacyklowiru
3) jednodniowa terapia opryszczki wargowej
Famcyklowir działania niepożądane
- Ból głowy
- Nudności i wymioty
- Biegunka
- U szczurów -> ale nie potwierdzono u ludzi
1) uszkodzenie jąder z zanikiem spermatogenezy
2) zwiekszona czestosc raka sutka u samic po 2-letnim podawaniu
Pencyklowir
- Aktywny metabolit Famcyklowiru
- Oprócz tego stosowany miejscowo w postaci kremu w leczeniu opryszczki wargowej
- Nie wywołuje poważniejszych działań niepożądanych
Brywudyna działanie
- Analog nukleozydu tymidylowego podwójnie fosforylowany
2. Hamuje polimeraze DNA podobnie jak Acyklowir
Brywudyna spektrum działania
- HSV
2. VZV
Brywudyna zastosowanie
- Podobne działanie i zastosowanie do Acyklowiru
- Potencjalnie korzystne działanie Brywudyny w leczeniu raka trzustki
- Hamuje białko Hsp27 odpowiedzialne za oporność komórek raka na leki przeciwnowotworowe
Brywudyna działania niepożądane
-> dobrze tolerowana
1. Nudności (2%)
Rzadko (< 1%)
2. Bóle głowy
3. Podwyższenie enzymów wątrobowych
4. Hematologiczne: granulocytopenia, anemia, limfocytoza, monocytoza
5. Reakcje alergiczne
Sorywudyna działanie
- Jakie samo jak Brywudyny
- Analog nukleozydu tymidylowego podwójnie fosforylowany
- Hamuje polimeraze DNA podobnie jak Acyklowir
Sorywudyna spektrum działania
-> takie samo jak Brywudyny
- HSV
- VZV
Sorywudyna zastosowanie
- Podobne działanie i zastosowanie do Acyklowiru +
2. Stosowana w zakażeniach VZV u dzieci
Sorywudyna działania niepożądane
- Sorywudyna -> wywołuje mniej działań niepożądanych niż Brywudyna
- Sorywudyna znacznie nasila mielotoksyczność fluorowanych pirymidyn (Fluorouracylu)
- Notowano przypadki śmiertelne
Eperwudyna
- Preparat o podobnym mechanizmie działania do Brywudyny i Sorywudyny
- Stosowana w miejscowym leczeniu opryszczki wargowej i narządów płciowych
Ibacytabina działanie
- Analog nukleozydowy
2. Wykazuje aktywność hamowania polimerazy DNA HSV
Ibacytabina zastosowanie
- Miejscowe leczenie opryszczki wargowej
Denotywir działanie
- > Vratizolin
1. Pochodna izotiazolowa o niejasnym mechanizmie działania
2. Moze zwiększać aktywność przeciwwirusowa układu immunologicznego
3. Wykazuje tez słabe działanie przeciwzapalne
Denotywir spektrum działania
- HSV
- VZV
- Słabe działanie przeciwbakteryjne (głownie Gram+ w tym S. aureus)
Denotywir zastosowanie
- Miejscowe leczenie opryszczki wargowej
Tromantadyna działanie
- Pochodna adamantanu
- Mechanizm nieznany
- Może wiązać sie z glikoproteinami błon i zapobiegać wnikaniu wirusów do komórek
- Może dodatkowo hamować pozbywanie się przez nich płaszcza
Tromantadyna zastosowanie
- Leczenie miejscowe opryszczki wargowej
Moroksydyna działanie
- Heterocykliczny biguanid
- Niejasny mechanizm
- Słabe działanie przeciwwirusowe
Moroksydyna spektrum działania
- HSV
- VZV
- Wirusy grypy A
Moroksydyna zastosowanie
- Rzadko w ogólnym zakażeniu HSV lub VZV
2. Profilaktyka grypy
Moroksydyna działania niepożądane
- > efekty cholinolityczne
1. Suchość w jamie ustnej
2. Zaburzenia akomodacji
3. Retencja moczu
4. Zaparcia
Dokozanol działanie
- Nasycony 22-węglowy alkohol alifatyczny
2. Hamuje łączenie sie HSV z błoną komórkową oraz ich wnikanie do wnętrza komórki
Dokozanol zastosowanie
- Leczenie opryszczki wargowej
- Skuteczny jedynie gdy zostanie użyty do 12h od wystąpienia objawow prodromalnych:
1) mrowienie
2) zmiany czucia - Stosowany miejscowo w postaci 10% kremu
Dokozanol działania niepożądane
- Nie wywołuje poważniejszych działań niepożądanych
Tryflurydyna działanie
- Trifluorotimidyna-> po 2-krotnej fosforylacji przez kinazy komórkowe kompetycyjnie hamuje polimeraze DNA
Tryflurydyna spektrum działania
- HSV-1 i HSV-2
- Wirus ospy krowiej
- Niektóre adenowirusy
Tryflurydyna zastosowanie
- Leczenie zapalenia rogówki HSV-1 i HSV-2
- W połączeniu z Tipiracylem (inhibitorem fosforylazy tymidynowej)
- Leczenie ogólne pacjentow z zaawansowanym przerzutującym rakiem okreznicy
Tryflurydyna działania niepożądane
- Zbyt toksyczny do stosowania ogólnego w zakażeniach wirusami
- Działa zarówno w komórkach zdrowych jak i chorych
- Hamuje tez kinazę tymidylowa w komórkach gospodarza-> działa cytotoksycznie
- Podawana miejscowo w 1% rr
Idoksurydyna działanie
- Jodowany analog deoksyurydyny
- Ulega 3-krotnej fosforylacji
- Pierwszy etap moze byc katalizowany zarówno przez kinazę wirusowa jak i gospodarza
- Wbudowuje sie w nić DNA i hamuje polimeraze DNA
Idoksurydyna spektrum działania
- HSV-1 i HSV-2
2. VZV
Idoksurydyna zastosowanie
- Okulistyka-> miejscowe leczenie zakażeń rogówki HSV-1 i HSV-2
- Zbyt toksyczny do stosowania ogólnego
- Kardiotoksyczny
Widarabina działanie
- Analog nukleozydu adenozylowego
- Zawiera D-arabinoze zamiast D-rybozy
- Po 3-krotnej fosforylacji działa jako inhibitor polimerazy DNA
- Wykazuje aktywność wobec szczepów opornych na Idoksurydynę
Widarabina spektrum działania
- HSV-1 i HSV-2
- VZV
- Hepadnaviridae
- Poxviridae
- Rhabdoviridae
- Retrowirusy w tym HIV-1 -> hamuje ich replikacje
Widarabina zastosowanie
- Leczenie zapalenia rogówki HSV-> miejscowo
2. Terapia półpaśca u pacjentow z AIDS-> pozajelitowo
Widarabina działania niepożądane
A) miejscowo podana -> nie powoduje poważniejszych B) ogólne podanie 1) nudności i wymioty 2) biegunka 3) uszkodzenie szpiku